Zniewolony umysł - Czesław Miłosz

 

Dzieło Czesława Miłosza to nie tylko znakomita rozprawa z dziedziny politologii i badań nad komunizmem, to literacki traktat albo swoista powieść z kluczem, zawierająca ponadczasową refleksję o kondycji ludzkiej, etyce, wolności i zniewoleniu, wyrastająca jednak z konkretnego i przez to wiarygodnego doświadczenia świadka i uczestnika. Edycja niniejsza jest przedsięwzięciem wyjątkowym: wydawcy udało się namówić autora do skomentowania utworu, do ponownego spojrzenia na wypadki sprzed półwiecza i podzielenia się refleksjami z czytelnikiem.

Jest to zbiór esejów, które analizują proces psychicznego zniewalania społeczeństwa (zwłaszcza inteligencji) w państwie totalitarnym. Eseje są oczywiście napisane na podstawie obserwacji Miłosza, tego, czego sam doświadczył w powojennej Polsce, w której ZSRR zaczęło wprowadzać komunizm. Najciekawsze były dla mnie rozdziały o konkretnych jednostkach: Miłosz wybrał czterech pisarzy i na ich podstawie pokazał stopniowe zniewalanie umysłów tych twórców przez doktrynę komunistyczną, ich postawy wobec nowej rzeczywistości zarówno społecznej, jak i politycznej. Jeszcze jednym ciekawym rozdziałem był dla mnie „Zachód”, w którym autor porównuje sytuację intelektualistów ze Wschodu i Zachodu. Reszta (czyli właściwie druga połowa) była dla mnie trudna i mało zrozumiała, więc trudno mi się do niej odnieść. Nie było źle, ale gdyby to nie była lektura na studia, raczej bym odpuściła.

Ocena książki: 6/10